انواع سونوگرافی و کاربردهای
سونوگرافی چیست؟
سونوگرافی یک آزمایش تصویربرداری می باشد، که با استفاده از امواج صوتی برای تصویربرداری از اعضای مختلف بدن (اندام ها، بافت ها و سایر ساختارهای داخل بدن) استفاده می شود. سونوگرافی برخلاف اشعه ایکس از هیچ تشعشعی استفاده نمی کند. سونوگرافی همچنین می تواند نقاطی از بدن را در حال حرکت هستند، را نشان دهد. (ضربان قلب یا جریان خون در رگ های خونی)
ارتباط با ما: 02634471270
سونوگرافی به طور کلی به دو دسته ی زیر تقسیم می شود:
- سونوگرافی بارداری
از این سونوگرافی جهت بررسی نوزادی که هنوز متولد نشده است، استفاده می شود. انجام این آزمایش می تواند نشان دهنده ی اطلاعات مورد نیاز ماما در رابطه با رشد، تکوین و سلامت کلی نوزاد باشد.
- سونوگرافی تشخیصی
سونوگرافی تشخیصی جهت بررسی، مشاهده و ارائه اطلاعات در مورد دیگر نقاط داخلی بدن استفاده می شود. (رگ های خونی، کبد، مثانه، کلیه ها و اندام‌های تناسلی زنانه)
از سونوگرافی برای چه کاری استفاده می شود؟
با توجه به این که از کدام نوع سونوگرافی استفاده می کنید، و این که کدام بخش از بدن در حال بررسی می باشد، می توان از سونوگرافی استفاده های مختلفی کرد. در صورتی که سونوگرافی بارداری انجام می دهید، می توانید اطلاعات مورد نیاز خود را برای دریافت اطلاعات مورد نیاز در مورد سلامت جنین متولد نشده بدست آورید. هم چنین ممکن است، برای موارد زیر مورد استفاده قرار بگیرد.
- تأیید بارداری بانوان
- بررسی و مشاهده ی اندازه و موقعیت نوزاد متولد نشده
- بررسی تعداد نوزادانی که در رحم مادر وجود دارد.
- تخمین زدن مدت زمان بارداری (سن حاملگی)
- بررسی علائم سندرم داون
- بررسی نقایص مادرزادی در مغز، نخاع، قلب و...
- بررسی مقدار مایع آمنیوتیک
سونوگرافی تشخیصی ممکن است، برای موارد زیر مورد استفاده قرار بگیرد.
- بررسی سرعت و سطح طبیعی جریان خون
- بررسی ساختار قلب
- بررسی انسداد در کیسه صفرا
- بررسی غده تیروئید را از نظر سرطان یا رشد توده غیر سرطانی
- بررسی وجود ناهنجاری در شکم و کلیه ها
فایده استفاده از سونوگرافی
با توجه به این که در رادیولوژی از اشعه ایکس استفاده می شود، و یا حتی در برخی از موارد ممکن است، دوز استفاده از اشعه کم تر باشد، ولی خطراتی را برای افراد به همراه خواهد داشت. از سونوگرافی برای تصویر برداری استفاده می کنند. از این نوع تصویربرداری بیشتر برای تصویر برداری مواردی مانند زنان باردار و جنین استفاده می شود. در برخی موارد این اشعه جنین را دچار مشکل می کرده، و باعث نارسایی جنین نیز خواهد شد.
با توجه به پیشرفت هایی که در این زمینه وجود داشته است، توانسته اند، با به کارگیری امواج فراصوت این مشکلات را تا حدود زیادی برطرف کنند. با این استفاده از این روش بعضی از کم و کاستی های اشعه ایکس نیز مانند عدم توانایی در تصویر برداری از بافت های نرم مثل طحال، کبد و کلیه از بین رفته است.
برخی از کاربردهای رایج سونوگرافی
انجام سونوگرافی باعث می شود، که به پزشکان معالج در تشخیص طیف متنوعی از عارضه ها و ارزیابی آسیب اعضای بدن بر اثر بیماری کاربرد داشته باشد. انجام سونوگرافی در بررسی علائم مختلفی اعم از:
- درد
- تورم
- عفونت
کاربرد دارد.
هم چنین می توان برای ارزیابی بیشتر اعضای داخلی بدن از آن استفاده کرد. از جمله نقاطی که می توان از آن تصویربرداری کرد، می توان به:
- قلب و عروق خونی (شاهرگ شکمی و شاخه های اصلی آن)
- کبد
- کیسه صفرا
- طحال
- پانکراس
- کلیه
- مثانه
- رحم، تخمدان ها و جنین در بیماران حامله
- چشم
- غده های تیروئید و پاراتیروئید
- کیسه بیضه
- مغز نوزاد
- مفاصل نوزاد
- ستون فقرات نوزاد و...
اشاره کرد.
همچنین می توان برای موارد زیر از سونوگرافی استفاده کرد.
- کنترل و هدایت روش هایی مانند سوزن بیوپسی
- تصویربرداری از پستان و هدایت بیوپسی سرطان پستان
- تشخیص بعضی از بیماری های قلبی
مشکلات به وجود آمده برای قلب می توان به دریچه و ناراحتی قلبی و ارزیابی آسیب های بعد از حمله قلبی که به آن سونوگرافی قلب اکوکاردیوگرام و یا اکو قلب گفته می شود. شما می توانید برای راحتی خود و حفظ آرامش و آسایش خود از خدمات اکوقلب در منزل و یا نوار قلب در منزل مرکز پزشکی سلامت نوین استفاده کنید.
انجام این آزمایش کاربردهای بسیار زیادی در تشخیص و درمان انواع بیماری ها دارد، و به خاطر دلایل مختلفی انجام می شود، که شامل:
- مشاهده و ارزیابی تخمدان ها و رحم در طول دوران بارداری
- تشخیص مشکلات مثانه
- ارزیابی جریان خون در قسمت ها و اندام های مختلف بدن
- کمک به انجام بیوپسی در تشخیص و درمان انواع تومورها
- آزمایش توده های پستانی
- بررسی غده تیروئید
- بررسی مشکلات دستگاه تناسلی مردانه و غده پروستات
- بررسی التهاب مفاصل
- تشخیص بیماری متابولیک استخوان
انواع سونوگرافی
-
سونوگرافی حاملگی
انجام سونوگرافی برای بانوان در دوران بارداری به خاطر دلایل مختلفی انجام می شود، تا پزشک معالج از سلامت مادر و جنین اطمینان پیدا کند. این آزمایش معمولاً به خاطر دلایل پزشکی و به دنبال بروز علائم مشکوک در فرد انجام می شود، ولی گاهی نیز سونوگرافی حاملگی صرفاً برای تعیین جنسیت نوزاد انجام می شود.
-
سونوگرافی سه ماهه اول بارداری
با توجه به این که دوازده هفته ی اول بارداری نقش بسیار مهمی در تشکیل کامل و سالم اندام های مختلف جنین دارد. در طول سه ماهه اول بارداری سونوگرافی به خاطر دلایل زیر انجام می شود.
- معاینه رحم، تخمدان ها، دهانه رحم و واژن
- تأیید قطعی بارداری
- چک کردن ضربان قلب جنین
- چک کردن هرگونه رشد غیر عادی در جنین
- بررسی امکان وقوع بارداری خارج از رحم
-
سونوگرافی سه ماهه دوم و سوم حاملگی
در سه ماهه دوم بارداری تقریباً همه اندام های اصلی جنین اعم از دست، پاها و همچنین اندام تناسلی تشکیل شده است، و با گذشت زمان بعد از هفته دوازدهم تشخیص جنسیت جنین امکان پذیر می شود. انجام سونوگرافی در این هفته برای تعیین جنسیت نوزاد می باشد. هم چنین سونوگرافی بارداری در سه ماهه دوم و سوم بارداری ممکن است، به خاطر دلایل دیگری اعم از تشخیص سندروم داون در نوزاد، تشخیص نواقص مادرزادی، تشخیص احتمالی سقط جنین و... انجام شود.
در آزمایش سونوگرافی بارداری پارامترهای بیومتریکی برای اندازه گیری از جنین وجود دارد. پارامترهای بیومتریک در تفسیر سونوگرافی بارداری نقش مهمی را دارند. این پارامتر‌ها در سونوگرافی جنین می تواند نحوه ی رشد کودک را نشان دهد، و ناهنجاری ها را تشخیص دهد. پارامترهای اندازه گیری در سونوگرافی جنین شامل پارامتر Gs ،Ys ،Pl و... می باشد.
-
سونوگرافی تعیین جنسیت
ممکن است، این سوال برای شما پیش بیاید، که خواندن سونوگرافی تعیین جنسیت به چه صورتی می باشد. بسیاری از خانواده ها برای این که بتوانند از جنسیت جنین خود مطلع شوند، می توانند با رسیدن روز مقرر برای سونوگرافی تعیین جنسیت اقدام کنند. این سونوگرافی در اواسط بارداری انجام می شود، و معمولاً به این سونوگرافی پایش آناتومی جنین نیز گفته می شود. میزان دقت این سونوگرافی به عوامل مختلفی اعم از سن جنین، تجهیزات مورد استفاده و مهارت متخصص سونوگرافی بستگی دارد.
-
سونوگرافی nt
سونوگرافی nt به عنوان یکی از آزمایش هایی می باشد، که باید با پایان یافتن سه ماهه ی اول بارداری انجام شود. انجام این آزمایش می تواند به تشخیص احتمالی ناهنجاری های کروموزومی کمک کند. تمرکز این تصویربرداری ناحیه کوچکی در پشت گردن جنین می باشد، که به آن گره نوچال می گویند. در جنین هایی که احتمال اختلالات کروموزومی مانند سندروم داون در آن ها بیشتر است، آب میان بافتی در این ناحیه گردن تجمع پیدا می کند. البته تشخیص آب میان بافتی در این آزمایش به طور قطعی نشان دهنده ی وجود مشکل جدی در جنین نمی باشد، و فقط در صورت تأیید نتایج سونوگرافی با انجام آزمایش های غربالگری ژنتیک می توان در خصوص وجود این ناهنجاری ها نظر داد.
-
سونوگرافی سه بعدی
با توجه به این که بانوان در طول بارداری خود باید چندین دوره سونوگرافی انجام دهند، که تعیین جنسیت جنین به عنوان یکی از این سونوگرافی ها محسوب می شود. برخی از اوقات ممکن است، در سونوگرافی های معمولی مشکلاتی مختلفی مشاهده شود، که جهت تعیین این مشکلات به انجام سونوگرافی سه بعدی در حاملگی نیاز است. انجام آزمایش غربالگری در زمان مقرر می تواند مشکلات جنینی و ناهنجاری های احتمالی را با درصدی از خطا مشخص کند. در این مواقع از سونوگرافی سه بعدی جنین برای درک و تشخیص بهتر ناهنجاری ها مورد استفاده قرار می گیرد.
-
سونوگرافی داپلر
از سونوگرافی داپلر جهت نشان دادن حرکت خون در رگ های خونی استفاده می شود. انجام این کار با استفاده از امواج صوتی می باشد. انجام این سونوگرافی به پزشک کمک می کند، تا بتوانند بدون استفاده از اشعه‌ی ایکس یا هر گونه تزریق بتوانند از آن چه در درون رگ های بیمار در حال روی دادن است، اطلاعات مورد نیاز را بدست بیاورد.
مشکلاتی که با انجام این سونوگرافی نشان داده می شود، شامل: لخته شدن خون، نارسایی وریدی، انسداد شریانی، بیماری های مادرزادی قلبی و تنگی شریان کاروتید و نقص دریچه قلب و... می باشد.
-
سونوگرافی داپلر عروق
سونوگرافی داپلر عروق نوعی آزمایش غیر تهاجمی می باشد، که از آن برای تخمین زدن میزان جریان خون در عروق خونی استفاده می شود. در این نوع سونوگرافی از پرتوهای صوتی با فرکانس بالا از گلبول های قرمز و دیگر اجزای خون تصویربرداری می شود، تا مشکلات مختلف عروق از جمله گرفتگی رگ های مختلف خونی تشخیص داده شود.
-
سونوگرافی داپلر بیضه
سونوگرافی بیضه به عنوان یکی از رایج ترین نوع تصویربرداری می باشد، که از آن جهت تشخیص ناهنجاری های بیضه در مردان مورد استفاده قرار می گیرد.
پس از ویزیت پزشک در منزل شما و یا مراکز درمانی ممکن است، به خاطر دلایل زیر سونوگرافی بیضه را تجویز کنند:
- تشخیص به موقع پیچش بیضه ها
- بررسی میزان آسیب ها و صدمات فیزیکی وارد شده به بیضه ها
- تشخیص احتمالی توده های مشکوک سرطانی در بیضه ها
- تشخیص دلیل احتمالی درد و التهاب بیضه ها
-
سونوگرافی غده تیروئید
غده تیروئید غده ای پروانه ای شکل می باشد، که در زیر ناحیه گردن قرار گرفته است، و وظیفه ی آن تولید هورومون اصلی سوخت و ساز بدن می باشد. از سونوگرافی غده تیروئید جهت تشخیص ناهنجاری ها یا توده های سرطانی غده تیروئید انجام می شود، تا در مواقع ضروری برای درمان سرطان تیروئید سریع تر اقدام کنید.
-
سونوگرافی کبد چرب
کبد چرب به عنوان یکی از شایع ترین عارضه هایی می باشد، که بیشتر برای مردان رخ می دهد. زمانی که این اتفاق می افتد، می تواند باعث التهاب و مرگ سلول های کبدی و در نتیجه فیبروز کبدی شود. جهت تشخیص به موقع کبد چرب از سونوگرافی کبد استفاده می شود. نتایج بدست آمده از این سونوگرافی به چهار دسته ی مختلف اعم از خفیف تا خطرناک تقسیم بندی می شوند.
به طور کلی سونوگرافی کبد به عنوان یکی از بهترین و مطمئن ترین روش ها جهت تشخیص بیماری های مختلف و مشکلات کبد می باشد.
-
سونوگرافی آپاندیس
زمانی که آپاندیس شما دچار التهاب می شود، یکی از شایع ترین شرایط اورژانسی می باشد، که از آن جهت پیشگیری از عوارض جدی ای که باید به سرعت تشخیص داده شود، و تحت درمان قرار گیرد. آپاندیس یک زائده کوچک و انگشتی شکل می باشد، که از ابتدای روده بزرگ منشعب می شود، و انتهای آن بسته است. افرادی که دچار این عارضه می شوند، حتما باید به سرعت توسط پزشک معاینه شوند، و سونوگرافی آپاندیس را جهت تشخیص میزان التهاب یا پارگی احتمالی انجام دهند.
-
سونوگرافی کیسه صفرا
از سونوگرافی کیسه صفرا جهت تشخیص مشکلات کیسه صفرا اعم از سنگ کیسه صفرا مورد استفاده قرار خواهد گرفت. سنگ کیسه صفرا می تواند منجر به ایجاد تهوع، استفراغ و دردهای شدید شکمی شود.
-
سونوگرافی شکم و دستگاه گوارش
انجام سونوگرافی شکمی می تواند به پزشک شما کمک کند، تا بتواند بسیاری از اعضای بدن شما که در شکم قرار گرفته است، را بررسی و معاینه کند. این تست جهت تشخیص ناهنجاری ها و مشکلات عروق خونی شکمی، روده ها، کلیه ها، کبد، پانکراس و... انجام می شود.
-
سونوگرافی کلیه
از سونوگرافی کلیه جهت بررسی اندازه، شکل و موقعیت قرارگیری کلیه ها و ساختارهای مربوط به آن مانند مجاری ادراری و مثانه انجام می شود. از این سونوگرافی می توان جهت کیست ها، تومورها، آبسه ها، انسداد کلیوی و عفونت های مختلف استفاده کرد. سنگ های کلیه و مجاری ادراری به عنوان یکی از شایع ترین مشکلاتی می باشد، که برای مردان اتفاق می افتد.
-
سونوگرافی پروستات
سونوگرافی پروستات آزمایشی می باشد، که تصویر بدست آمده از آن تصویری سیاه و سفید از بافت پروستات می باشد، که با استفاده از پرتوهای صوتی انجام می شود. این آزمایش جهت تشخیص ناهنجاری، سرطان و... مورد استفاده قرار می گیرد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد
-
سونوگرافی رکتال
سونوگرافی رکتال (مقعدی) به عنوان یکی از رایج ترین روش های تصویربرداری می باشد، که از آن برای تشخیص مشکلات مرتبط با پروستات در مردان انجام می شود. در سونوگرافی رکتال سری مخصوص سونوگرافی وارد مجرای مقعد می شود، و با استفاده از امواج صوتی از اندام های مقعدی تصویربرداری را انجام می شود.
-
سونوگرافی رحم
سونوگرافی بانوان برای بررسی اندام های لگنی در زنان که شامل رحم، واژن، دهانه رحم و تخمدان ها می باشد، انجام می شود. سونوگرافی زنان به دو روش شکمی و واژینال انجام می شود. یکی دیگر از روش های سونوگرافی زنان، سونوگرافی داپلر می باشد، که برای این که بتوانند سرعت جریان خون در اندام های لگنی بانوان را اندازه گیری کنند. از این نوع سونوگرافی جهت تشخیص موارد زیر استفاده می شود.
- تشخیص انواع بیماری های زنان (توده های رحم، بیماری های تخمدان، عفونت های لگنی، بیماری های مجاری ادراری و...)
- تعیین جایگاه IUD
- تعیین سن و جنسیت جنین در زمان بارداری
- تشخیص سقط جنین و مشخص کردن بیماری هایی که باعث سقط جنین می شوند.
- تشخیص بارداری خارج از رحم
-
سونوگرافی سطحی
سونوگرافی سطحی جهت بررسی اعضای سطحی مانند بدن مانند پوست، پستان ها و غده تیروئید مورد استفاده قرار می گیرد.
-
سونوگرافی پستان ها
انجام این سونوگرافی برای اندام های توپر بدن گزینه ی مناسبی می باشد. سونوگرافی پستان ها در کنار ماموگرافی در بانوان روشی مناسب برای تشخیص زودرس سرطان پستان می باشد.
-
سونوگرافی ترانس واژینال (داخلی)
در سونوگرافی ترانس واژینال از امواج صوتی استفاده می شود. استفاده از این امواج باعث می شود، که نتایج را در لحظه دهد. پزشک معالج می تواند بافت درونی بدن را مشاهده کند، و اطلاعات مد نظر خود را به دست آورد. در این سونوگرافی مبدل سونوگرافی با استفاده از کاندوم پوشانده می شود. برای این که بتواند به راحتی در اندام های داخلی بدن حرکت کند، پزشک پروب را به ژل سونوگرافی آغشته می کند. ژل هایی که برای این کار استفاده می شوند، بهداشتی و ضد حساسیت می باشند، به همین خاطر دیگر نیاز نیست، نگران این موضوع باشید. بعد از این که سنسور وارد ارگان های داخلی بدن شد، تصویر بافت داخلی بدن بیمار روی مانیتور نمایش داده می شود.
انجام این سونوگرافی به تشخیص بسیاری از بیماری های کمک می کند. این بیماری ها می تواند شامل:
-
سرطان دستگاه تناسلی
با انجام این سونوگرافی عوامل غیرعادی در بدن بیمار تشخیص داده خواهد شد. انجام این سونوگرافی به عنوان یکی از سریع ترین روش ها جهت تشخیص بیماری های مختلف اعم از سرطان، کیست و... می باشد.
-
بررسی مشکلات ناباروری
انجام سونوگرافی واژینال یکی از اقداماتی می باشد، که حتماً برای درمان ناباروری باید انجام شود.
-
تشخیص کیست و فیبروم
انجام سونوگرافی داخل واژن در مقایسه با دیگر روش های سونوگرافی دقیق تر عمل می کند. به همین خاطر تشخیص کیست و فیبروم موجود در تخمدان و رحم به طور دقیق وجود دارد.
-
بارداری
با انجام سونوگرافی داخلی می توان انواع مختلف بارداری را تشخیص داد. بارداری معمولی و بارداری خارج از رحم با استفاده از ترانس واژینال تشخیص داده می شوند.
-
سقط جنین
این موضوع توسط سونوی TVS تشخیص داده می شود.
-
جفت سرراهی
برخی از بانوان در طول دوران بارداری ممکن است، جفت آن ها در دهانه پایینی رحم قرار بگیرد. این موضوع می تواند خطرات مختلفی را برای مادر به همراه داشته باشد.
-
مشکلات قاعدگی
با انجام این نوع از سونو علت نامنظمی در عادت ماهیانه بررسی می شود.
سونوگرافی چه زمانی توصیه می شود؟
گاهی اوقات ممکن است، تشخیص بیماری از روی علائم یا معاینه فیزیکی امکان پذیر نباشد، در این مواقع انجام تصویربرداری سونوگرافی توصیه می شود. البته در کنار سونوگرافی روش های تصویربرداری دیگری اعم از سی تی اسکن و ام آر آی نیز وجود دارد، که با توجه به تشخیص پزشک، هر کدام از این روش ها ممکن است، برای تشخیص عارضه های مختلف تجویز شوند.
محدودیت های سونوگرافی
با توجه به این که سونوگرافی یک ابزار تشخیصی قدرتمند و کاربردی می باشد، ولی محدودیت هایی را به همراه دارد. امواج صوتی به هیچ عنوان نمی توانند از هوا یا استخوان عبور کنند، و همین موضوع باعث می شود، که تصویربرداری از قسمت هایی از بدن که توخالی هستند، و یا با استخوان های متراکم پوشانده شده اند، دقیق انجام نشود. جهت تشخیص ناهنجاری های این نقاط ممکن است، پزشک شما آزمایشات دیگر مانند MRI یا سی تی اسکن تجویز کنند.
قبل از سونوگرافی چه آمادگی های لازم است؟
اغلب آزمایشات سونوگرافی احتیاج به آمادگی خاصی ندارد، ولی در برخی از موارد استثناهایی نیز وجود دارد، که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد.
برای بعضی از اسکن ها مانند اسکن کیسه صفرا پزشک متخصص ممکن است، از شما بخواهید که قبل از انجام سونو از خوردن و آشامیدن پرهیز کنند. هم چنین برای انجام سونوگرافی لگنی لازم است، مثانه شما پر باشد. به همین خاطر بهتر است، چند ساعت قبل از انجام آزمایش به مقدار کافی آب بخورید.
